Już wkrótce: Darmowa wysyłka od 100 zł

Encyklopedia szachowa

Encyklopedia szachowa to projekt powstały z pasji do królewskiej gry. Staramy się regularnie dodawać nowe szachowe hasła i gromadzimy pomysły, aby stworzyć kompendium wiedzy szachowej przydatne wszystkim szachistom pragnącym poszerzyć wiedzę szachową i zaspokoić swoją ciekawość. Należy jednak pamiętać, że wciąż jest to projekt w fazie rozwoju, któremu do ideału wiele brakuje.

Jeśli jesteś miłośnikiem szachów tak jak my i masz jakieś sugestie lub chciałbyś przyczynić się do rozwoju encyklopedii szachowej (zaproponować hasło, poszerzyć te już istniejące albo znalazłeś jakiś błąd) zapraszamy Cię do kontaktu poprzez nasz adres mailowy: kontakt@szachmat.com

Wyszukaj w encyklopedii szachowej

Kategorie

Obrona

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona – w ogólności w szachach technika i sposób gry mające na celu odpieranie ataku przeciwnika i przeciwdziałanie jego zagrożeniom. Sztuka obrony

Obrona Benoni

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona Benoni – debiut szachowy z grupy debiutów zamkniętych (oznaczenia ECO: od A60 do A79) powstaje po posunięciach: 1. d4 Sf6 2.

Obrona Berlińska

Obrona Berlińska Wariant powstający w klasycznej odmianie partii hiszpańskiej powstających po posunięciach: 1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3. Gb5 Sf6. Obrona Berlińska stała się popularna w obecnych czasach dopiero

Obrona Caro-Kann

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona Caro-Kann – debiut z grupy debiutów półotwartych (Kod ECO B10-B19), powstający po posunięciach 1.e4 c6 (i czarne odpowiadają 2… d5 w

Obrona Czigorina

Obrona Czigorina – Debiut z grupy debiutów półotwartych (kod ECO D07), powstający po posunięciach 1.d4 d5 2.c4 Sc6. Rzadko stosowany w trakcie silnych turniejów arcymistrzowskich. [pgn initialHalfmove=start autoplayMode=none] [White „Obrona

Obrona francuska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona francuska – debiut z grupy debiutów półotwartych (Kod ECO C00-C19), powstający po posunięciach 1.e4 e6 (z ideą 2… d5 w następnych).

Obrona holenderska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona holenderska – debiut zamknięty powstający po posunięciach 1.d4 f5 lub po innych ruchach, gdzie czarne szybko zagrywają ruch f7-f5 (np. 1.c4

Obrona Nimzowitscha

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona Nimzowitscha – debiut powstający po posunięciach 1.d4 Sf6 2.c4 e6 3.Sc3 Gb4 (kod ECO E20-E59), z grupy obron indyjskich, przeanalizowany i

Obrona Philidora

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona Philidora – Debiut z grupy debiutów otwartych powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 d6, (kod ECO C41), pochodzący od najwybitniejszego gracza

Obrona Pirca

[et_pb_section admin_label=”section”] [et_pb_row admin_label=”row”] [et_pb_column type=”4_4″][et_pb_text admin_label=”Text”] (Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona Pirca(obrona Pirca-Ufimcewa) – debiut z grupy debiutów półotwartych powstający po posunięciach 1.e4 d6 2.d4

Obrona rosyjska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona rosyjska (partia rosyjska) – debiut otwarty powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sf6 (kod ECO C42-C43). Ruch 2… Sf6 był już

Obrona sycylijska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Obrona sycylijska – debiut z grupy debiutów półotwartych powstający po posunięciach 1.e4 c5 (kod ECO B20–B99), jeden z najpopularniejszych i najlepiej przeanalizowanych debiutów w

Odciągnięcie

Odciągnięcie – jeden z podstawowych element (motywów) taktyki szachowej. Sytuacja, w której gracz wykonuje przemyślane posunięcie w celu sprawienia, aby któraś z bierek przeciwnika opuściła pole na którym się znajduje. Może

Odłożenie partii

Odłożenie (odkładanie) partii – dawniej praktyka turniejowa, która zgodnie z przepisami zakładała zatrzymanie gry po upłynięciu przewidzianego na rundę czasu (np. po upływie 6 godzin) i dokończenie jej w późniejszym

Ofiara

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Ofiara (poświęcenie) – świadome oddanie materiału (bierki lub bierek) w celu osiągnięcia zamierzonego celu (np. zamatowania króla przeciwnika, zdobycia w zamian wartościowszej

Opozycja

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Opozycja – sytuacja, gdy dwa nieprzyjacielskie króle stoją naprzeciwko siebie. Pojęcie odnosi się najczęściej do gry końcowej, zwłaszcza zakończeń pionowych. Strona będąca

Otwarta linia

Otwarta linia – linia (kolumna) na której nie stoi żaden pion. Opanowanie otwartej linii jest elementem strategii i najczęściej zapewnia możliwość przedostania się na tyły wroga (np. w celu atakowania

Partia angielska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Partia angielska – debiut szachowy, rozpoczynający się po posunięciu 1. c4. Należy do grupy debiutów zamkniętych, oznaczonych w Jugosławiańskiej Encyklopedii Szachów (ECO)

Partia hiszpańska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Partia hiszpańska – debiut otwarty powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gb5. Nazywany jest też otwarciem Ruy Lopeza, który jako pierwszy

Partia szachowa

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Partia szachowa (partia) – gra, rozgrywka szachowa. Wszystkie (zgodne z zasadami) ruchy, które zawodnicy wykonali na szachownicy od momentu rozpoczęcia do mata

Partia szkocka

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Partia szkocka – debiut otwarty powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.d4. ed4 4.S:d4. Kod ECO: C44-45. Jeżeli białe w czwartym

Partia towarzyska

Partia, gra towarzyska – partia rozgrywana poza oficjalną imprezą szachową (turniejem, meczem), nie brana pod uwagę do klasyfikacji i rankingu, częstokroć opierająca się na dodatkowych zasadach ustalonych przez zwyczaje szachowe

Partia wiedeńska

Partia wiedeńska – debiut szachowy, rozpoczynający się po posunięciach 1. e4 e5 2. Sc3. Należy do grupy debiutów otwartych, oznaczonych w Jugosłowiańskiej Encyklopedii Szachów (ECO) kodem C29. Choć partia wiedeńska

Partia włoska

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Partia włoska – debiut szachowy, rozpoczynający się po posunięciach 1. e4 e5 2. Sf3 Sc6 3.Gc4. Należy do grupy debiutów otwartych, oznaczonych

Pat

Pat – (wł. "patto" – "warunek") sytuacja, gdy zawodnik jest na posunięciu i nie może wykonać żadnego prawidłowego ruchu, a jednocześnie jego król nie jest szachowany (w przeciwieństwie do mata);

Pion

Pion (pionek) – dawniej: pieszek, piechur, chłop, chłopek, drab, żołnierz bierka szachowa zaliczona do osobnej kategorii (obok figur), z uwagi na to że posiadać charakterystyczny ruch i zasady specjalne odmienne

Plan

Plan – strategiczny zamysł, idea w szachach, konstruowany w celu osiągnięcia korzyści (materialnych lub pozycyjnych), a w efekcie wygrania lub (w przypadku gorszej pozycji) zremisowania partii. W partiach graczy turniejowych

Poddanie

Poddanie (poddanie partii) – akt uznania się za pokonanego w szachach. Zawodnik poddaje się na ogół w beznadziejnej jego zdaniem pozycji. Dla gracza rozpoczynającego przygodę z szachami może to być

Podwójne uderzenie

Podwójne uderzenie – motyw taktyczny, w którym jedna figura (lub pionek) atakuje dwie bierki przeciwnika. Podwójne uderzenie wykonane przez skoczka lub piona określa się często jako widły (widełki). Podwójny atak

Podwójny szach

Podwójny szach – sytuacja, w której dwie figury (lub figura i pionek) równocześnie szachują króla przeciwnika. Podwójny szach zawsze jest jednocześnie szachem z odsłony. Jedyną możliwością obrony przed podwójnym szachem

Pole

Pole – jasna (biała) lub ciemna (czarna) kratka, po której poruszają się bierki szachowe na szachownicy, jedna z sześćdziesięciu czterech, które się na niej znajdują. Każde pole oznaczone jest literą

Pole przemiany

Pole przemiany – pole na ostatniej linii (dla białych ósmej, dla czarnych – pierwszej), na które dochodzi pion i dokonuje promocji, przemieniając się w wybraną figurę. Przykład dojścia piona do

Poprawiam

„Poprawiam” – sentencja wypowiadana przez szachistę podczas turnieju, uprzedzająca o zamiarze poprawienia niewłaściwie (nierówno) stojącej bierki na szachownicy. Słowa te mają na celu uniknięcie przymusu poruszenie się dotkniętą już bierką,

Poprawne poświęcenie

Poprawne poświęcenie (poprawna ofiara) – ofiara materiału (bierek) które przynosi zaplanowane korzyści (rekompensatę), np. decydujący atak matowy na króla, opanowanie wolnej linii, kontrgrę na hetmańskim skrzydle. Jeżeli podczas partii przeciwnik

Posunięcie

Posunięcie (ruch) – w szachach przemieszczenie jednej lub dwóch bierek (w przypadku bicia, roszady lub promocji), wykonywane przez gracza (szachistę) na szachownicy. Posunięcia wykonywane na szachownicy są tematem analiza przeprowadzanych w

Pozycja

Pozycja – dana sytuacja, położenie (rozmieszczenie) figur na szachownicy. Pozycja na szachownicy zmienia się po każdym wykonanym ruchu. Można ją również zapisać za pomocą diagramu szachowego lub notacji szachowej. Klasyfikacja i

Pretendent

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Pretendent w szachach to: Bezpośredni kandydat do tytułu mistrza świata (patrz też challenger). Jeden z uczestników meczy pretendentów, które stanowiły cykl rozgrywek

Problem 8 hetmanów

Problem 8 hetmanów – Zadanie polegające na ustawieniu 8 hetmanów na pustej szachownicy tak, aby nie atakowały się nawzajem, tzn. tak, aby żaden z nich nie mógł zbić innego. Istnieją

Promocja

Promocja piona – sytuacja, w której pion dochodzi do pola przemiany (czyli do pola znajdującego się na ostatniej linii, dla białych linia nr 8, dla czarnych nr 1 ). W

Przegrana

Przegrana – pojęcie dwojakie: wynik oznaczający porażkę zawodnika w komentarzach szachowych – ocena pozycji oznaczająca, że przy prawidłowej grze obu stron, gracz nie ma już szans na uratowanie pozycji i

Przeoczenie

Przeoczenie – pomyłka, błąd (najczęściej dużego kalibru), który nie powinien zdarzyć się szachiście na danym mu poziomie. Najczęściej jest to błąd w obliczeniach (liczeniu wariantów) lub też niedostrzeżenie gróźb przeciwnika,

Przepisy szachowe

Przepisy szachowe (przepisy gry w szachy) – przepisy dotyczące gry w turniejach, meczach oraz innych wydarzeniach szachowych. Określane są z jednej strony za pomocą przepisów Międzynarodowej Federacji Szachowej (FIDE), z

Przestrzeń

Przestrzeń – w szachach to: w ogólności cała powierzchnia szachownicy, tj. 64 pola w sensie strategicznym element pozycji (przewaga strategiczna) dający graczowi swobodę w manewrach (przestawianiu) swoich bierek. Przestrzenią może być

Przewaga

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Przewaga – posiadanie lepszej pozycji, lepszych szans na wygraną w partii szachowej. Rodzaje i typy przewagi w szachach Przewaga materialna Przewaga dzieli

Pułapka

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Pułapka – zagranie, które pozornie daje przeciwnikowi korzyści, lecz po wykonaniu narzucającego się korzystnego ruchu, następuje nieoczekiwana odpowiedź dająca przewagę graczowi zastawiającemu

Punkt

Punkt – w szachach to: na szachownicy inne określenie pola, np. słaby punkt oznacza słabe pole w tabeli turniejowej oznaczenie zwycięstwa. Najczęściej w rozgrywkach indywidualnych stosuje się punktację 1 pkt. za

Punktacja turniejowa

Punktacja turniejowa – punktacja przyznawana zawodnikom w turniejach szachowych, podsumowująca ich wynik. Punktacja w turniejach indywidualnych Klasyczna punktacja szachowa przedstawia się następująco: 1 punkt za zwycięstwo 1/2 punktu za remis

Ranking Elo

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Ranking Elo (system rankingowy Elo) – oficjalny system pomiaru siły gry szachistów Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE, wyrażony w punktach. W rankingu Elo

Regulamin

Regulamin (regulamin turnieju, regulamin turniejowy) – dokument tworzony przez organizatorów (w porozumieniu z sędzią głównym), określający warunki dotyczące organizowanej imprezy szachowej z różnymi szczegółami. Sprawy najczęściej określane w regulaminie: dane

Reklamacja

Reklamacja – w turnieju (lub meczu) zgłoszenie zawodnika sędziemu żądania uznania przepisu szachowego. Może to być np. żądanie wygranej z uwagi na przekroczenie przez przeciwnika czasu do namysłu, domaganie się

Rekompensata

Rekompensata – w ogólności uzyskanie korzyści (materialnych lub pozycyjnych) w zamian za poniesione straty (materialne lub pozycyjne). Mamy w związku z tym do czynienia z kilkoma rodzajami rekompensat. Rekompensata materialna

Remis

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Remis (nierozegrana, nierozstrzygnięta partia) – wynik w szachach, w których żaden z graczy nie zostaje zwycięzcą. Może być uzyskany na kilka różnych

Richard Reti

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Richard Reti (Richard Réti, ur. 28 maja 1889 w Pezinoku, zm. 6 czerwca 1929 w Pradze) – szachista czechosłowacki, teoretyk, problemista, pisarz

Romantyczne szachy

Romantyczne szachy – określenie sposobu gry szachowej popularnego w XIX w., charakteryzującego się brawurowym atakiem na króla, odważnymi kombinacjami, licznymi ofiarami, co powodowało bardzo szybki przebieg rozgrywki. Popularne wówczas były

Rosyjska szkoła szachowa

Rosyjska szkoła szachowa (dawniej radziecka szkoła szachowa) – ogólna nazwa na system metodycznego kształcenia szachistów w ZSRR, a następnie Rosji, zakładający wytrenowanie mistrzów szachowych od podstaw. Radziecka szkoła szachowa uznawana

Roszada

Roszada – posunięcie w szachach z udziałem króla i jednej z wież, w którym dochodzi do przestawienia tych dwóch figur w linii poziomej. Roszada odbywa się w następujący sposób: Król

Runda

Runda – jedna tura turnieju (lub meczu) szachowego, w której wszystkie pary zawodników (zgodnie z kojarzeniem) rozgrywają równocześnie ze sobą jedną partię. Runda w zależności od tempa gry może trwać

Sala turniejowa

Sala turniejowa – miejsce, w którym rozgrywa się partie szachowe w trakcie odbywania się imprezy szachowej (turnieju, meczu, olimpiady). Sala turniejowa, a strefa rozgrywek Dawniej „sala turniejowa” oznaczała jedno lub

Salo Flohr

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Salomon (Salo) Flohr – (ros. Саломон Михайлович Флор, ur. 21 listopada 1908 w Horodence na Ukrainie, zm. 18 lipca 1983 w Moskwie)

Samomat

Samomat – w kompozycji szachowej zadanie, w którym białe zaczynają i zmuszają czarne do dania im mata w określonej liczbie posunięć (np. w trzech, co oznacza samomat w 3 posunięciach),

Sędzia

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Sędzia (arbiter) szachowy – osoba czuwająca nad przestrzeganiem przepisów FIDE oraz Kodeksu Polskiego Związku Szachowego w trakcie rozgrywania turniejów i meczów szachowych.

Sekundant

Sekundant – to: 1) pomocnik zawodnika na czas rozgrywania meczu lub turnieju oraz przygotowań do niego. Sekundant w przeciwieństwie do trenera stanowi doraźną pomoc i nie zajmuje się całościowym szkoleniem

Skoczek

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Skoczek (koń, konik) – jedna z dwóch tzw. lekkich figur szachowych, poruszająca się w kształcie litery „L”, oznaczona w notacji szachowej literą „S”.

Skrzydło hetmańskie

Skrzydło hetmańskie – określenie na połowę szachownicy znajdującą się po stronie hetmanów, tj. prostokąt o wierzchołkach złożonych z pól: d1, a1, a8, d8. Razem ze skrzydłem królewskim, tworzą powierzchnię całej