Punktacja turniejowa
Punktacja turniejowa – punktacja przyznawana zawodnikom w turniejach szachowych, podsumowująca ich wynik.
Punktacja w turniejach indywidualnych
Klasyczna punktacja szachowa przedstawia się następująco:
1 punkt za zwycięstwo
1/2 punktu za remis
0 punktów za przegraną
1 punkt za pauzę (nie liczony do rankingu)
Punktacja alternatywna
Należy jednak dodać, że wielokrotnie organizowano turnieje szachowe, również na najwyższym światowym poziomie, z zupełnie inną punktacją.
Przykładem może być rozegrany w 2011 roku z udziałem m. in. czwórki najsilniejszych szachistów świata turniej London Chess Classics, w którym za zwycięstwo zawodnik otrzymywał 3 pkt., za remis zaś 1 pkt. (i 0 pkt. za przegraną). Celem wprowadzenia takiej punktacji było zachęcenie zawodników do podejmowania ryzyka bezkompromisowej walki o zwycięstwo. Podobną punktację wprowadzają czasami organizatorzy turniejów błyskawicznych.
Punktacja Blackbourne’a
Bywały również próby w przeszłości całościowej zmiany punktacji szachowej. Przykładowo, Blackburne proponował wprowadzenie przyznawania:
1 pkt. za wygraną
0 pkt. za remis
-1 pkt. za przegraną
Punktacja to nie zmieniała jednak matematycznie samej istoty klasycznej punktacji.
Punktacja Laskera
Ciekawą metodę poszerzająca skalę punktacji zaproponował Emanuel Lasker: w każdej partii było do rozdzielenia 10 pkt. Proponował:
10-0 w przypadku mata
8-2 w przypadku pata
6-4 zwycięstwo nad samym („gołym”) królem
5-0 remis.
Punktacja w turniejach drużynowych
W turniejach drużynowych punktacja szachowa przedstawia się nieco inaczej. Za wygrany mecz najczęściej przyznaje się 2 pkt, za remis – 1 pkt. a za przegraną – 0 pkt. Są to tzw. punkty duże (meczowe). W przypadku remisu dwóch lub jednej drużyn stosuje się punktację pomocniczą w postaci tzw, punktów małych. Jest to suma punktów wszystkich zawodników. Przykładowo, jeżeli w 1 rundzie drużyna wygra mecz stosunkiem 4:2 (mecz rozgrywał się na sześciu szachownicach) otrzymuje w tej rundzie 5 małe punkty. Gdy w drugiej rundzie przegra 1,5:4,5, dodaje się jej 1,5 małego punktu. Po 2 rundach ma więc 2 duże punkty (za jedno zwycięstwo) i 5,5 małych punktów.
Tabeli turniejowa
W turniejach punktację zapisuje się w tabelach turniejowych. Poniżej znajduje się przykład tabeli dwukołowego turnieju arcymistrzowskiego (rozgrywano dwie rundy każdy z każdym – mecz i rewanż) z Nowego Jorku z 1924r.
| Nr | Zawodnik (gracz) | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | Razem |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 1 | Emanuel Lasker (Niemcy) | XX | ½0 | 1½ | ½1 | 11 | 11 | 11 | ½1 | ½1 | ½1 | 11 | 16 |
| 2 | José Raúl Capablanca (Kuba) | ½1 | XX | ½½ | ½½ | 01 | ½1 | 11 | 11 | 1½ | ½1 | ½1 | 14½ |
| 3 | Aleksander Alechin (Francja) | 0½ | ½½ | XX | ½½ | 10 | 1½ | ½½ | ½½ | 11 | ½½ | 11 | 12 |
| 4 | Frank Marshall (USA) | ½0 | ½½ | ½½ | XX | ½1 | 0½ | 01 | ½0 | ½1 | 1½ | 11 | 11 |
| 5 | Richard Réti (Czechosłowacja) | 00 | 10 | 01 | ½0 | XX | ½½ | 01 | 11 | 10 | 10 | 11 | 10½ |
| 6 | Géza Maróczy (Holadnia) | 00 | ½0 | 0½ | 1½ | ½½ | XX | 01 | ½½ | 11 | ½1 | 10 | 10 |
| 7 | Efim Bogoljubow (ZSRR) | 00 | 00 | ½½ | 10 | 10 | 10 | XX | 01 | 11 | ½1 | 01 | 9½ |
| 8 | Kaswery Tartakower (Polska) | ½0 | 00 | ½½ | ½1 | 00 | ½½ | 10 | XX | 10 | ½0 | ½1 | 8 |
| 9 | Frederick Yates (Anglia) | ½0 | 0½ | 00 | ½0 | 01 | 00 | 00 | 01 | XX | 11 | ½1 | 7 |
| 10 | Edward Lasker (USA) | ½0 | ½0 | ½½ | 0½ | 01 | ½0 | ½0 | ½1 | 00 | XX | 0½ | 6½ |
| 11 | Dawid Janowski (Francja) | 00 | ½0 | 00 | 00 | 00 | 01 | 10 | ½0 | ½0 | 1½ | XX | 5 |
Turniej w Nowym Jorku 1924r.
