Rosyjska szkoła szachowa

Rosyjska szkoła szachowa (dawniej radziecka szkoła szachowa) – ogólna nazwa na system metodycznego kształcenia szachistów w ZSRR, a następnie Rosji, zakładający wytrenowanie mistrzów szachowych od podstaw. Radziecka szkoła szachowa uznawana była za najlepszy system rozwoju szachistów na świecie. Traktowała szachy jako połączenie sportu, sztuki, nauki, ale także kultury. Doprowadziła do uzyskania przez szachistów oraz szachistek radzieckich (a potem rosyjskich) najwyższych tytułów szachowych, w tym rekordowej ilości tytułów mistrza świata.

Początki rosyjskiej szkoły szachowej

Szkoła radziecka posiadała bogate tradycje już z przełomu XIX/XX w. Sukcesy takich graczy jak Czigorin i Alechin spopularyzowały królewską grę i zachęciły całe rzesze młodych Rosjan do podążania ścieżką wyczynowego szachisty. W latach 30. XX w. opracowano pierwsze podstawy teoretyczne i praktyczne nauczania gry w szachy na różnych szczeblach. Zorganizowano wielkie turnieje międzynarodowe w latach 1925, 1935, 1936.

Era rosyjskich mistrzów świata

Pierwszym znaczącym sukcesem dla szkoły radzieckiej było zdobycie tytułu mistrza świata przez Botwinnika w 1948r. Tytuł ten wielokrotnie tracił i odzyskiwał, w walce z… Rosjanami!

Botwinnik opracował system profesjonalnego, wręcz naukowego podejścia do gry szachowej i wywarł wielki wpływ nie tylko na szachistów radzieckich, ale na też na cały świat szachowy.

Po Botwinniku tytuł zdobywali kolejni radzieccy szachiści: Smysłow, Tal, Petrosjan i Spassky, aż do 1975r. Dopiero wówczas genialny Amerykanin Bobby Fischer przerwał hegemonię Rosjan, pokonując w tzw. „meczu stulecia” Borysa Spasskiego. Gdy jednak jego panowanie na szachowym tronie zakończyło się (po wycofaniu się z oficjalnych rozgrywek w 1975r.) ponownie nastała era szachistów rosyjskich: Anatolija Karpowa, Garriego Kasparowa i Władimira Kramnika. Ten ostatni jest wciąż aktywny i odnosi obecnie sukcesy w silnych turniejach międzynarodowych, jednakże utracił oficjalny tytuł mistrz świata w 2008r. na rzecz Viswanathana Ananda.

Szkoła rosyjska dziś

Szachiści rosyjscy święcą wielkie tryumfy do dziś, a zespoły rosyjskie w rozgrywkach drużynowych są uważane za najsilniejsze na świecie. Jednakże określenie rosyjskiej szkoły szachowej powoli zamiera, na skutek globalizacji szachów. Wymiana myśli, powszechny dostęp do szachowej wiedzy (za pomocą internetu) odbiera szachistom rosyjskim dawniejszą przewagę w postaci doskonale przygotowanych i pilnie strzeżonych dydaktycznych materiałach szachowych. Dzielenie się wiedzą na cały świat widać też wyraźnie na przykładzie legendarnego Garriego Kasparowa, który został trenerem dwóch utalentowanych szachistów nie-rosyjskich: Norwega Magnusa Carlsena i Japończyka Hikaru Nakamury.