Zugzwang

Zugzwang – sytuacja w szachach, w której strona będąca na posunięciu zostaje zmuszona do wykonania przegrywającego ruchu („sytuacja bez wyjścia”). Zugzwang jest rzadkim gościem turniejowych partii i pojawia się wówczas zwykle dopiero w końcowej fazie gry.

Zeitnot

Zeitnot – (od niemieckich słów „zeit” i „not” – dosł. „brak czasu”) niedoczas. Pojęcie używane często w literaturze szachowej bez przetłumaczenia. Słowem „zeitnot” nazywa się również symboliczny, graficzny znak niedoczasu: ⊕.

Zegar szachowy

Zegar szachowy – urządzenie mechaniczne lub elektroniczne służące do odmierzania czasu podczas gry w szachy (używane również do innych gier np. warcabów, go lub scrabble). Składa się z dwóch mechanizmów (dwóch tarcz w przypadku zegarów mechanicznych lub dwóch wyświetlaczy w przypadku zegarów elektronicznych) odmierzających osobno czas każdego z zawodników.

Zawodnik

Zawodnik – gracz, szachista biorący udział w turnieju lub meczu szachowym.

Zapis partii

Zapis partii, zapis partii szachowej – oznacza: 1) Zapis przebiegu gry szachowej za pomocą notacji szachowej. 2) Dokument w postaci drukowanego blankietu (ewentualnie posiadający formę elektroniczną), na którym zapisane są posunięcia wykonane w czasie partii – ruch po ruchu. W turniejach rozgrywanych tempem klasycznym zawodnicy mają obowiązek prowadzenia zapisu. Jest on podstawą w przypadku złożenia reklamacji […]

Zadanie szachowe

Zadanie szachowe – problem szachowy do rozwiązania, na ogół element treningu szachowego bądź treść kompozycji szachowej. Zadania mogą dotyczyć różnych elementów gry szachowej, ale ich zadaniem jest na ogół pomoc w lepszym zrozumienie szachów przez rozwiązującego i wspomożenie rozwoju jego siły gry. Podział zadań szachowych Ze względu na dziedzinę dzielimy zadania na: Zadania taktyczne, mające […]

Wyrównanie

Wyrównanie – oznacza: 1) Osiągnięcie równowagi materialnej i pozycyjnej z uprzednio gorszej pozycji, tj. zniwelowanie przewagi przeciwnika, 2) Zrównanie szans w początkowej fazie partii (debiucie) przez czarne. Przyjmuje się, że czarne zaczynając grę z jednym ruchem mniej, mają nieco gorszą sytuację.

Wymiana

Wymiana – w szachach oznacza: 1. Zabicie bierki przeciwnika w zamian za utratę własnej bierki (tego samego rodzaju – np. wieży za wieżę). Może służyć celom strategicznym, np. wymianie aktywnej figury za pasywną 2. Stracenie bierki z zamian za zbicie bierki (lub bierek) o innej wartości punktowej, np. skoczka za wieżę, hetmana za trzy lekkie […]

Wygrywające posunięcie

Wygrywające posunięcie (wygrywający ruch) – posunięcie prowadzące do wygranej, najczęściej błyskotliwe zagranie taktyczne, choć może to być również tzw. „ciche posunięcie”. Warto dodać, że wygrywające posunięcie nie zawsze musi być obiektywnie najlepszym posunięciem w pozycji – czasami jest kilka dróg do wygranej, a najlepszym ruchem będzie wówczas ten, który prowadzi do wygranej w sposób najkrótszy.

Wygrana

Wygrana – w szachach to: 1. Zwycięstwo. Może być osiągnięte na kilka sposobów: zawodnik dał mata przeciwnikowi przeciwnik poddał partię przeciwnik przekroczył czas do namysłu lub wykonał nieprawidłowe posunięcie (w zależności od rodzaju gry i tempa rozgrywanej partii) sędzia orzekł przegraną przeciwnika na skutek złamania przepisów (np. używania urządzeń elektronicznych). 2. Oznaczenie występujące przy zadaniach szachowych […]