Encyklopedia szachowa

Skrzydło królewskie – określenie na połowę szachownicy znajdującą się po stronie króli, tj. prostokąt o wierzchołkach złożonych z pól: h1, h8, e8, e1. Razem ze skrzydłem hetmańskim, tworzą powierzchnię całej

Ślepota szachowa – określenie na prosty błąd, pomyłkę w wykonaniu doświadczonego szachisty. Jest to przeoczenie dużego kalibru, z łatwą do znalezienia odpowiedzią przeciwnika, które na takim poziomie znajomości szachów wcale

Szach – sytuacja w szachach, w której król jednej ze stron znajduje się w polu działania bierki przeciwnika (jest zagrożony biciem w następnym posunięciu). Strona szachowana ma obowiązek natychmiastowego zlikwidowania

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Szachy – turowa gra strategiczna, obecnie jedna z najbardziej popularnych gier umysłowych na świecie, zwana też „królewską grą”, z uwagi na swoją

Tablica demonstracyjna (szachownica demonstracyjna) – akcesorium szachowe do prezentowania partii oraz przydatne w celach szkoleniowych, najczęściej w postaci dużej szachownicy metalowej (blaszanej) z wbudowanym magnesem, szachownicy plastikowej bądź materiałowej oraz

Tempo – w szachach można oznaczać różne pojęcia. 1. Z uwagi na turowy charakter królewskiej gry, odpowiednik najmniejszej jednostki czasu, co w praktyce oznacza ruch jednej ze stron (tzw. półruch).

Trening – podstawowa metoda rozwoju umiejętności szachisty, obok gry praktycznej. Nazwa pochodzi z nazewnictwa w sporcie i rozumie się przez nią ćwiczenie organizmu w celu osiągnięcie maksimum wydajności i sprawności

(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Turniej – rozgrywki, zawody szachowe, w których ścierają się szachiści pragnąc osiągnąć jak najlepszy rezultat. Turniej może być przeznaczony dla graczy o

Ustawienie początkowe – ustawienie bierek na szachownicy na początku partii szachów. [fen]rnbqkbnr/pppppppp/8/8/8/8/PPPPPPPP/RNBQKBNR w KQkq – 0 1[/fen]

Wariant – pojęcie oznaczające: 1) debiut lub fragment debiutu szachowego, tj. kilka lub kilkanaście pierwszych posunięć opracowanych teoretycznie. Warianty debiutowe najczęściej posiadają własną nazwę, np. wariant Botwinnika w obronie słowiańskiej.

Wieża – jedna z figur ciężkich w szachach (obok hetmana) oznaczana symbolem W w notacji szachowej i symbolem graficznym: „♖„. Wieża porusza się i zbija wyłącznie po liniach poziomych czyli po

Wolny pion (wolny pionek)  – pion, na którego drodze (tzn. na jego linii oraz liniach przylegających) nie stoją żadne inne pionki strony przeciwnej. Można go zatem zatrzymać tylko i wyłącznie przy

Wygrana – w szachach to: 1. Zwycięstwo. Może być osiągnięte na kilka sposobów: zawodnik dał mata przeciwnikowi przeciwnik poddał partię przeciwnik przekroczył czas do namysłu lub wykonał nieprawidłowe posunięcie (w

Wygrywające posunięcie (wygrywający ruch) – posunięcie prowadzące do wygranej, najczęściej błyskotliwe zagranie taktyczne, choć może to być również tzw. „ciche posunięcie”. Warto dodać, że wygrywające posunięcie nie zawsze musi być

Wymiana – w szachach oznacza: 1. Zabicie bierki przeciwnika w zamian za utratę własnej bierki (tego samego rodzaju – np. wieży za wieżę). Może służyć celom strategicznym, np. wymianie aktywnej

Wyrównanie – oznacza: 1) Osiągnięcie równowagi materialnej i pozycyjnej z uprzednio gorszej pozycji, tj. zniwelowanie przewagi przeciwnika, 2) Zrównanie szans w początkowej fazie partii (debiucie) przez czarne. Przyjmuje się, że

Zadanie szachowe – problem szachowy do rozwiązania, na ogół element treningu szachowego bądź treść kompozycji szachowej. Zadania mogą dotyczyć różnych elementów gry szachowej, ale ich zadaniem jest na ogół pomoc

Zapis partii, zapis partii szachowej – oznacza: 1) Zapis przebiegu gry szachowej za pomocą notacji szachowej. 2) Dokument w postaci drukowanego blankietu (ewentualnie posiadający formę elektroniczną), na którym zapisane są

Zawodnik – gracz, szachista biorący udział w turnieju lub meczu szachowym.

Zegar szachowy – urządzenie mechaniczne lub elektroniczne służące do odmierzania czasu podczas gry w szachy (używane również do innych gier np. warcabów, go lub scrabble). Składa się z dwóch mechanizmów

Zeitnot – (od niemieckich słów „zeit” i „not” – dosł. „brak czasu”) niedoczas. Pojęcie używane często w literaturze szachowej bez przetłumaczenia. Słowem „zeitnot” nazywa się również symboliczny, graficzny znak niedoczasu: ⊕.

Zugzwang – sytuacja w szachach, w której strona będąca na posunięciu zostaje zmuszona do wykonania przegrywającego ruchu („sytuacja bez wyjścia”). Zugzwang jest rzadkim gościem turniejowych partii i pojawia się wówczas