Zugzwang

Zugzwang – sytuacja w szachach, w której strona będąca na posunięciu zostaje zmuszona do wykonania przegrywającego ruchu („sytuacja bez wyjścia”). Zugzwang jest rzadkim gościem turniejowych partii i pojawia się wówczas zwykle dopiero w końcowej fazie gry.

O wiele częściej zugzwang stanowi element kombinacji i zadań szachowych oraz jest popularny jako motyw w kompozycji szachowej.

Zadanie na zugzwang – mat w 2 posunięcia

Najsłynniejsza partia zugzwangowa

Została rozegrana przez arcymistrzów F. Saemischa i A. Nimzowitscha. Ten drugi dzięki błyskotliwej strategii i błędom przeciwnika doprowadził do poniższej sytuacji, w której po wykonaniu zaledwie 26. ruchów, białe nie są w stanie wykonać żadnego ruchu, który nie prowadziłby do strat materialnych.

Partia przeszła do historii pod nazwą „Nieśmiertelnej partii zugzwangowej”.