Błąd – w szachach pojęcie odnoszące się zazwyczaj do posunięcia, po którym nastąpiło pogorszenie pozycji; może też oznaczać pojęcie błędu w bardziej szerokim sensie.
Błędy w szachach możemy podzielić na kilka charakterystycznych typów. Poniżej znajduje się podstawowa klasyfikacja rodzajów błędów w szachach wraz z ich charakterystycznymi przykładami.
Rodzaje błędów
w szachach
Błędy taktyczne (kombinacyjne)
Błędy taktyczne to najprostszy, a wśród początkujących szachistów najczęściej występujący typ błędów. Z uwagi na swą naturę, zazwyczaj już jeden duży błąd taktyczny prowadzi do przegrania partii, nawet wśród arcymistrzów. Poniżej wymienione zostały przykłady błędów taktycznych:
- niezauważenie mata w jednym lub kilku ruchach
- pozostawienie figury pod biciem
- niezauważenie kombinacji taktycznej prowadzące do poniesienia dużych strat materialnych
- złe policzenie wariantów
Błędy strategiczne (pozycyjne)
Inaczej sprawa wygląda w przypadku błędów strategicznych. Wiążą się one nie z bezpośrednią stratą materialną, ale są wynikiem niewłaściwego rozgrywania pozycji lub błędnej jej oceny. O ile błędy taktyczne nie zdarzają się często wśród graczy z wysokimi kategoriami, to błędy strategiczne, związane ze złą koncepcją gry, są na ogół przyczyną porażki na najwyższym szczeblu. Przykłady:
- niewłaściwy plan gry lub strata czasu na manewry, które nie dają korzyści
- ustawienie złej struktury pionkowej
- wymiana niewłaściwych figur
- przejście do niekorzystnej końcówki
- gra na niewłaściwym skrzydle, tam gdzie przewagę ma przeciwnik
„Błędy psychologiczne”
Choć nie jest to typ błędu związany bezpośrednio z samą grą szachową, to jednak, jak wskazuje praktyka, może mieć ogromne znaczenie w ostatecznym wyniku pojedynku.
- zły wybór debiut lub przejście do pozycji, w której przeciwnik czuje się pewniejszy (ma większy komfort)
- strach przed ryzykiem wynikający z wyższego rankingu przeciwnika, nie pozwalający na dostrzeżenie możliwości na szachownicy; ufanie że przeciwnik liczy warianty lepiej i precyzyjniej
- nadmierne emocje, które wywołują np. wdanie się w tzw. „wojnę psychologiczną” przeciwnika (niepodawanie ręki, obmawianie podczas turnieju, kierowanie nieuzasadnionych zarzutów i podejrzeń o oszustwo itp.)