Encyklopedia szachowa to projekt powstały z pasji do królewskiej gry, Staramy się regularnie dodawać nowe szachowe hasła i gromadzimy pomysły, aby stworzyć kompendium wiedzy szachowej przydatne wszystkim szachistom pragnącym poszerzyć wiedzę szachową i zaspokoić swoją ciekawość. Należy jednak pamiętać, że wciąż jest to projekt w fazie rozwoju, któremu do ideału wiele brakuje.
Jeśli jesteś miłośnikiem szachów tak jak my i masz jakieś sugestie lub chciałbyś przyczynić się do rozwoju encyklopedii szachowej (zaproponować hasło, poszerzyć te już istniejące albo znalazłeś jakiś błąd) zapraszamy Cię do kontaktu poprzez nasz adres mailowy: kontakt@szachmat.com
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Elo (System Elo) – międzynarodowy, oficjalny system punktacji rankingowej szachistów, obowiązujący w FIDE od 1970 r, który opracowany został przez Amerykanina Arpada Elo. Ma na celu określenie względnej, aktualnej s
Fianchetto – flankowe (boczne) wyprowadzenie gońca, tj. na pola g2 lub b2 u białych oraz pola g7 lub b7 u czarnych. Nazwa pochodzi od słowa "bianco" czyli "bok". Idea była popularna już w najstarszych odmianach szachów (w Indiach – stąd występuje w otwarciach
FIDE – Międzynarodowa Federacja Szachowa (fr. Fédération Internationale des Échecs) – organizacja utworzona 20.07.1924 r. w Paryżu i zrzeszająca narodowe związki szachowe z całego świata. Motto FIDE to „Gens una sumus” (łac. „Jesteśmy jedną rodziną”). Zaj
Profesjonalne, turniejowe szachy (figury szachowe) typu Staunton to rodzaj popularnych szachów, które wykorzystywane są z reguły do turniejów i imprez szachowych. Zdobyły ogromną popularność już kilkadziesiąt lat temu i weszły do kanonu wzoru figur szachowych. Z reguły wykonywane są z
Forpoczta– figura, która zajmuje wysuniętą w kierunku sił przeciwnika (za linią demarkacyjną czyli środkiem szachownicy) pozycję na otwartej, lub półotwartej linii, najczęściej wsparta jest również pionem. Szczególnie dobrze w roli forpoczty spisuje się skoczek.
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) François-André Danican Philidor – (ur. 1 września 1726 w Dreux, zm. 31 sierpnia 1795 w Londynie) – szachista francuski, genialny teoretyk i praktyk szachów, uznawany za najwybitniejszego szachistę XVIII wieku. Z zawodu
Gambit Blackmara – Diemera – gambit powstający po posunięciach 1.d4 d5 2.e4 de4 3.Sc3 Sf6 4.f3, w którym białe oddają piona za inicjatywę i szybki rozwój figur. W wersji 1.d4 d5 2.e4 de4 3.f3 (zwaną gambitem Blackmara lub gambitem Gedulta) został wprowadzony do praktyki turniejowej
Gambit Damiano – gambit powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 f6 3.S:e5. Należy zauważyć że odpowiedź 2… f6 jest uznawana za błąd czarnych i po zastosowaniu gambitu Damiana prowadzi do dużej przewagi białych w przypadku jego nieprzyjęcia (np. 3… He7 4. Sf3 d5 5. d3 d
Gambit Evansa – Debiut z grupy debiutów otwartych (ECO C51–C52), powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.Sf3 Sc6 3.Gc4 Gc5 4.b4, odgałęzienie partii włoskiej. W gambicie tym białe poświęcają piona po to, aby zdobyć cenne tempo w stosunku do klasycznego wariantu partii włoskiej (gdzi
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Gambit hetmański – debiut powstający po posunięciach 1.d4 d5 2.c4 w którym białe poświęcają piona (pozornie, gdyż udowodniono że utrzymywanie pionka więcej przez czarnych doprowadzi je do gorszej pozycji), aby op
Gambit północny (gambit duński, nordycki), niepoprawnie nazywany również gambitem centralnym – debiut z grupy debiutów otwartych (kod ECO C21), powstający po posunięciach 1.e4 e5 2.d4 e:d4 3.c3 d:c3 4.Gc4 c:b2 5.G:b2, w głównej mierze opracowany przez szachistów z Danii (m. in. From
Gambit wołżański (Gambit Benko) – debiut z grupy debiutów zamkniętych (Kod ECO A57-A59), powstający po posunięciach 1.d4 Sf6 2.c4 c5 3.d5 b5, w którym czarne poświęcają pionka za zdobycie przewagi pozycyjnej na skrzydle hetmańskim (w postaci otwartych linii „a” oraz 
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga w przyszłości znaczącego rozwinięcia.) Garri Kasparow – (ros. Гарри Кимович Каспаров, właściwie Garri Weinstein, ur. 13.04.1963 w Baku) legendarny szachista rosyjski żydowsko-ormiańskiego pochodzenia, trzynasty
"Gens una sumus" (łac. "Jesteśmy jedną rodziną") – motto Międzynarodowej Federacji Szachowej FIDE, odnoszące się do idei łączenia się wysiłków szachistów i organizacji szachowych, towarzyszące wszystkim turniejom organizowanym oficjalnie przez FIDE. Motto R
Gońce różnopolowe (gońce różnobarwne) – para gońców, po jednym u każdego z graczy, które poruszają się po polach odmiennego koloru, np. u białych goniec białopolowy, a u czarnych goniec czarnopolowy. Gońce różnopolowe w końcówce Wystąpienie takich gońców w końcówce moż
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Gra na fory (gra z handicapem) – rodzaj rozgrywki szachowej, w której jeden z zawodników (zazwyczaj z powodu swojej przeważającej siły gry) daje przeciwnikowi przewagę już na samym początku partii, np. w postaci usu
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Gra na ślepo – forma gry, w której jeden bądź obaj zawodnicy grają bez patrzenia na szachownicę, a więc całkowicie w wyobraźni; we współczesnych turniejach gry na ślepo mogą posiadać komputer z pustą szachown
Gra środkowa – główna faza gry, występująca po debiucie i przed końcówką (o ile do niej dojdzie), przy czym należy pamiętać, że przejścia pomiędzy fazami gry są dosyć płynne i ciężkie do jednoznacznego rozgraniczenia. Gra środkowa rozpoczyna się, kiedy figury obu stron są
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Henry Edward Bird – szachista angielski żyjący w XIX w., uczestnik silnych i prestiżowych turniejów w Wiedniu, New Jersey. W 1858 roku rozegrał mecz z fenomenalnym Paulem Morphym, który zakończył się jego porażką
IBCA (International Braille Chess Association) – zał. w 1950 r. przez angielskiego szachistę R. W. Bonhama Międzynarodowe Stowarzyszenie Szachistów Niewidomych – organizacja zrzeszająca szachistów niewidomych, organizująca m. in. Mistrzostwa Świata Niewidomych i współpracująca
ICCA (International Chess Correspondence Association) – zał. w 1945 r. Międzynarodowe Stowarzyszenie Szachowej Gry Korespondencyjnej – organizacja szachistów korespondencyjnych, która przekształciła się w 1951 r. w ICCF (The International Correspondence Chess Federation).
ICCF (The International Correspondence Chess Federation) – zał. w 1951 r. Międzynarodowa Federacja Szachowej Gry Korespondencyjnej – organizacja szachistów korespondencyjnych, powstała z organizacji ICCA (a wcześniej IFSB), organizująca turnieje gry korespondencyjnej, ustalająca j
IFSB (Internationaler Fernschachbund) – Międzynarodowy Związek Gry Korespondencyjnej – jedna z pierwszych poważnych organizacji szachowej gry kortespondencyjnej, założona w Berlinie 2 grudnia 1928r. IFSB opracowało pierwsze przepisy gry korespondencyjnej w turniejach międzynarodow
Impreza szachowa – wydarzenie, widowisko szachowe, w którym uczestniczą szachowi zawodnicy, sędziowie, kibice. Na ogół umożliwia spełnienie celów sportowych (np. wyłonienie najlepsze szachisty z regionu) – np. mecz, turniej, olimpiada szachowa, propagandowych (popularyzujących
Inicjatywa – ogólnie rozumiana aktywność poczynań (działań) na szachownicy, zmuszająca przeciwnika do ustępstw i obrony. Inicjatywa polega m.in. na ciągłym tworzeniu gróźb – taktycznych lub pozycyjnych. Ma duże znaczenie, zwłaszcza w debiucie oraz grze środkowej. Niejednok
Instruktor szachowy to określenia na jedno z trojga poniższych: formalnie osoba posiadająca kwalifikacje i uprawnienia do nauczania szachów nadane przez odpowiednią organizację szachową, np. FIDE najniższy sportowy stopień instruktorski (przed trenerem II klasy) w dyscyplinie szachy, nadawa
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Izaak Bolesławski (ros. Исаак Ефремович Болеславский, ur. 9 czerwca 1919 w Złotonoszy na Ukrainie, zm. 5 lutego 1977 w Mińsku) – ukraiński szachista i znany teoretyk szachowy, autor wielu książek
Izolowany pion – (izolak) pion nie posiadający na sąsiadujących liniach pionów tego samego koloru, a więc nie mogący być bronionym przez innego piona swojego koloru. Jest uznawany za słabość strategiczną z uwagi na łatwość jego atakowania (a także możliwość zablokowania), jed
„J’adoube” – zwrot pochodzenia francuskiego oznaczający to samo, co „poprawiam”, stosowany podczas poprawiania bierek podczas rozgrywania partii turniejowej, aby uniknąć konieczności poruszania się bierki zgodnie z zasadą „dotknięta – idzie”. Zwrot w
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Jose Raul Capablanca (wł. Jose Raul Graupera y Capablanca), ur. na Kubie 19.12.1888, zm. 08.03.1942 – trzeci w historii oficjalny mistrz świata w szachach (w latach 1921-1927), wybitnie uzdolniony szachista i dżentelmen,
Jury d’appeal – komitet, komisja odwoławcza na turnieju. Jury d’appeal była organem popularnym na turniejach szachowych w XX w. Stanowił ją najczęściej zespół znanych i szanowanych arcymistrzów, ustalany na początku imprezy szachowej (turnieju, meczu, olimpiady), do kt
Kandydat na mistrza (kandydat na mistrza szachowego, kandydat na mistrza krajowego, km) – tytuł szachowy, nadawany przez Polski Związek Szachowy, plasujący się pomiędzy I kategorią, a tytułem mistrza krajowego. Tytuł przyznawany za dwukrotne wypełnienie normy 2200 pkt. dla mężczyzn
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Ksawery (Savielly) Tartakower (ang. Xavier Tartacover lub Xavier Tartakover, ur. 22 lutego 1887 w Rostowie nad Donem, zm. 4 lutego 1956 w Paryżu) – czołowy szachista polski i francuski, teoretyk, pisarz i wybitna indywidu
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Larry Melvyn Evans (ur. 22.03.1932 r., zm. 15.11.2010 r.) – Szachista amerykański, arcymistrz, pisarz, dziennikarz i znakomity teoretyk szachów.
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Magnus Carlsen – wybitny szachista norweski, cudowne dziecko szachów, zdobywca (w maju 2014r.) najwyższego rankingu w historii (2882 pkt.), aktualny mistrz świata w szachach.
Mat Beniowskiego, inaczej „mat zduszony” – manewr taktyczny opierający się na motywach podwójnego szacha, ścieśnienia króla oraz odciągnięcia obrońcy prowadzący do efektownego zamatowania króla przeciwnika w rogu szachownicy. W kombinacji tej występuje efektowna ofiara
Mat pomocniczy – w kompozycji szachowej zadanie, w którym zarówno białe jak i czarne działają wspólnie, starając się zamatować czarnego króla w określonej liczbie ruchów (np. w pięciu ruchach). W macie pomocniczym zaczynają czarne, a ostatni (matujący) ruch wykonują białe. Jed
Mat szewski, „szewczyk”, „mat szkolny”, „mat głupi”, „mat głupiego” – 1) mat dany w pierwszych kilku posunięciach, na skutek zastawienia prostej pułapki i nieumiejętności przeciwnika obronienia się przed nim; stosowany najczęściej wśró
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Max (Machgielis) Euwe (ur. 20.05.1901 r., zm. 26.06.1981 r.) – wybitny szachista holenderski i matematyk, piąty z kolei mistrz świata w latach 1935-1937, trzeci w historii prezydent Międzynarodowej Federacji Szachowej (F
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Michaił Botwinnik (wł. ros. Михаил Моисеевич Ботвинник), ur. 17 sierpnia 1911 w Kuokkali, obecnie Riepino, w pobliżu Sankt Petersburga, zm. 5 maja 1995 w Moskwie) – szósty w historii mistrz świata
Michaił Czigorin (ur. 12.11.1850 – 25.01.1908 ) – wybitny szachista rosyjski z XIX w. pretendent do tytułu mstrza świata, uznawany za pierwszego profesjonalnego szachistę rosyjskiego, teoretyk, działacz i organizator życia szachowego, założyciel rosyjskiej szkoły szachowej.
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Michaił Tal (łot. Mihails Tāls, ros. Михаил Нехемьевич Таль), ur. 9 listopada 1936 w Rydze, zm. 28 czerwca 1992 w Moskwie) – szachista radziecko-łotewski, ósmy mistrz świata, jeden z najbardziej ut
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga rozwinięcia.) Mieczysław Najdorf (właśc. Mendel Najdorf, a po zmianie obywatelstwa na argentyńskie – Miguel Najdorf (ur. 15 kwietnia 1910 w Grodzisku Mazowieckim, zm. 5 lipca 1997 w Maladze) – polski szachista pochodzenia żydowski
Niedoczas – sytuacja, gdy jednemu z graczy zostanie bardzo mało czasu na zegarze podczas rozgrywania partii. Najczęściej zdarza się podczas ostatniej fazy gry, gdy zawodnik zużył wcześniej sporo czasu do namysłu na znalezienie najlepszych kontynuacji i planów gry. Groźba przegrania p
Niepoprawna ofiara (niepoprawna kombinacja, niepoprawne poświęcenie) – ofiara materiału (np. hetmana, wieży, piona), która przy najlepszej obronie nie prowadzi do zamierzonego celu taktycznego (lub strategicznego) i znacząco pogarsza sytuację ofiarowującego. Historia szachów pokazała
Nieprawidłowy ruch – ruch niezgodny z zasadami gry szachowej, np. przesunięcie piona do przodu o 3 pola albo roszada w sytuacji, gdy król wykonał już wcześniej posunięcie. Kary za nieprawidłowy ruch Kara za nieprawidłowy ruch w partii turniejowej zależna jest zwykle od tempa gry i ak
(Informacja: artykuł jest dopiero zalążkiem i wymaga znaczącego rozwinięcia.) Nieregularna obrona – debiut (obrona) dla czarnych spoza kręgu klasycznych debiutów, specjalnie oznaczony w klasyfikacji debiutów (np. A00). Charakterystyka, pochodzenie i rodzaje obron nieregularnych Niektó
Nieregularne otwarcie – debiut dla białych (otwarcie) spoza klasycznych debiutów, oznaczone w klasyfikacji debiutów kodem A00. Wszystkie debiuty nieregularne mają swoją zwyczajową nazwę, choć udowodniono, że niektóre z nich są ewidentnie słabe (np. 1.h4 – otwarcie Despreza),
Nieśmiertelna partia – nazwa na wyjątkowe partie, które przeszły do historii szachów, charakteryzując się niebywałą efektownością i zaskakującymi posunięciami. Takich partii jest niewiele, z reguły występuje w nich ogromna ilość daleko przemyślanych poświęceń, co przekład
Telefon: 601 623 104
kontakt@szachmat.com
Obsługa klienta działa standardowo:
Poniedziałek – Piątek: 12 – 18
